Je denkt vast wel eens over iets na. Gewoon een tijdje rustig zitten en je gedachten de vrije loop laten gaan over iets wat je bezighoudt. Dit in alle rust nadenken over iets wat je bezighoudt is al een vorm van mediteren. Mediteren kan zoiets betekenen als “nadenken” of “overdenken”. Het Nederlandse woord komt van het Latijnse woord Meditatio. Maar mediatie is ouder dan het Latijn en is van grote betekenis voor velen door de eeuwen heen. Mediteren hoeft ook niet zweverig te zijn en het hoeft ook niet gekoppeld te zijn aan religie of geloof. Toch komen meditatieoefeningen veel voor in verschillende religies. In het christendom kennen we bijvoorbeeld de Lectio Divina als meditatieoefening. We hebben daar bij Stadsklooster Groningen zelfs een workshop voor. Maar ook in het boeddhisme en hindoeïsme komt meditatie in verschillende vormen voor.
Waarom mediteren?
Meditatie, in ieder geval bepaalde vormen, kan rustgevend zijn. Onderzoekers van de universiteit van Cambridge hebben bijvoorbeeld onderzocht dat mensen die bepaalde vormen van mediatie beoefenen minder last hebben van emotionele problemen en dat het zelfs stress kan reduceren (bron). Bij Stadsklooster Groningen mediteren we ook. Vaak doen we dat tijdens een getijdengebed. We lezen dan bijvoorbeeld een tekst waarop gemediteerd kan worden. De tekst die we lezen kan een tekst uit de Bijbel zijn maar ook andere teksten worden hiervoor ingezet. Als je mediteert op een tekst kan je ontdekken wat de tekst voor jou kan betekenen. Bij een tekst die gaat over naastenliefde ontdek je bijvoorbeeld hoe je naastenliefde in jouw persoonlijk leven kunt toepassen en hoe de tekst dus betekenis voor je kan krijgen. Dit is minder logisch dan het klinkt want we ontdekken de betekenis voor ons leven vaker niet dan wel. En waar de één soms veel betekenis vindt is dat voor een ander weer heel anders. De meditatie in het getijdengebed geeft gelukkig ruimte aan een veelheid aan andere mogelijkheden, zoals tot rust te komen, de stilte ervaren, verhouding aangaan met wat jou overstijgt, ontmoeting hebben met je diepste kern of inspiratie vinden.
Hoe werkt meditatie?
Als je online even zoekt op de term meditatie dan vind je al gauw tientallen methoden om te mediteren. Al die methoden maken één ding duidelijk: een vastgestelde methode om te mediteren is er niet. Toch zijn er wel een paar dingen je helpen om meditatie voor jou zinvol te maken.
De drie basis-ingrediënten de je nodig hebt voor meditatie zijn: rust, ruimte en tijd. Rust is belangrijk, omdat we vaak even los moeten komen van de drukte van de dag maar ook van de drukte in ons zelf. Stil worden van binnen en van buiten. Het vinden van de juiste ruimte is ook van belang. Dit hoeft natuurlijk geen kathedraal of klooster zijn. Ook hoef je geen kamer in te richten met kaarsen, kussens en inspirerende voorwerpen. Het kan in principe overal zolang jij op die plek ontspanning en rust ervaart. Het laatste basis-ingrediënt is tijd. Ook hiervoor geldt dat jij je er prettig bij moet voelen. Meditatie hoeft niet lang te duren en kan al in een kwartier of zelfs maar tien minuten. Bij Stadsklooster Groningen mediteren we tijdens het getijdengebed ook ongeveer tien minuten.
Tijdens het getijdengebed bij Stadsklooster Groningen is er dus de mogelijkheid om te mediteren op een tekst. Ik denk zelf dat dit een fijne manier is om te starten met meditatie. Het geeft focus waardoor ik andere dingen kan loslaten. Voor anderen is het fijn om de focus te leggen op de tekst of juist helemaal niet en de gedachten voor bij te laten gaan. Voor veel christenen hebben Bijbelteksten een bijzondere betekenis. Ook als je zelf niet gelovig bent kan de Bijbel een bron van inspiratie zijn. Neem bijvoorbeeld de uitspraak van Jezus uit het Nieuwe Testament waar staat: “Stel dat je de hele wereld in bezit krijgt. Wat heb je daaraan als je je leven verliest?” (Marcus 8:36, Bijbel in gewone taal). Hoe toepasbaar is dat in een tijd waarin velen meer bezig zijn met ‘hebben’ dan met ‘zijn’.
De praktijk van de Lectio Divina
Een methode van mediteren en in het bijzonder die van tekstmediatie dat is de Lectio Divina. Bij de Lectio Divina gaat mediteren in 4 fases (of trappen zoals we dat in de workshop Lectio Divina noemen). De eerste trap dat is de tekst lezen en proberen te begrijpen. Je zou de tekst uit je hoofd kunnen leren. Waar het omgaat is dat je elk woord begrijpt en er vrij over na kunt denken. In de tweede trap ga je daar een tijd over na denken. Je probeert de tekst toe te passen op je eigen leven. De tekst kan dan innerlijke betekenis voor je krijgen. Nogmaals, het is niet erg als dit niet gebeurt. Het open staan voor het onverwachte is al genoeg. Bij de derde trap vat je eigenlijk je gedachten samen en leg je deze terug waar ze vandaan komen. Voor christenen is dat vaak God. We noemen dat bidden. Ook mag je vragen stellen of gedachten uitspreken. Waar het in deze trap om gaat is dat de resultaten van je overdenking een plek krijgen waar ze kunnen rusten. In de vierde en laatste trap mag je genieten van wat het opgeleverd heeft. Je mag genieten, ook al zijn er nog vragen. Je kunt ook verwonderd zijn over de diepte van de tekst en wat de tekst voor jou heeft mogen betekenen of juist van de rust of stilte die je is overkomen.
Tot slot, mediteren kan op veel verschillende manieren en momenten. Je kunt teksten of beelden gebruiken maar ook gewoon nadenken over iets wat je dwars zit of gewoon over helemaal niks. Bij Stadsklooster Groningen zijn er op vaste momenten getijdengebeden waar je meegenomen wordt in het proces. Wij hebben de rust, een geschikte ruimte en tijd. Wat er nog ontbreekt is jouw aanwezigheid. Lijkt het je interessant om eens te proeven aan meditatie? Dan ben je nu al van harte uitgenodigd om onze getijdengebeden online te bezoeken!
Tjerko van der Wouden